तीन दाजुभाइ युद्धमा मारिए पुत्र खाडीमा

नवीन विभास

२०७६ फाल्गुण ३ शनिबार ०८:४५:००

कुइनेटो

जेई जेठी भाउजू र माहिली भाउजूले कति माओवादीलाई खाना खुवाए ? रोल्पाको पश्चिम कुनामा उभिएको त्यो घरमा कति माओवादीले ‘सेल्टर’ लिए ? लेखाजोखा छैन । ठुल्दाजु कृष्णबहादुर महराका विद्यार्थी, गाउँको मास्टर र गाउँ अगुवा भएकाले मात्र होइन, हाम्रो गाउँबाट रुकुम, सल्यान र थबाङ जानलाई बाटो पर्ने भएकाले पनि हाम्रो घरलाई माओवादीले सेल्टर बनायो । बर्कोले छोपी आफूले मात्र देख्ने गरी टर्च बाल्नुपर्ने र आफूले नै मुस्किलले सुन्ने गरी फुस्फुसाउने अनौठो मौसमको कुरा हो । अर्थात् माओवादीले ‘जनयुद्ध’ थाल्नुअघि र थालेको सुरुवातीयामको कुरा हो यो । 

हिउँफूल कि हुम्ला ?

कुइनेटो

नवीन विभास

२०७६ माघ ११ शनिबार ०८:२४:००

हेर्दाहेर्दै हुम्ला हिउँफूल भयो ।
हेर्दाहेर्दै हिउँफूल हुम्ला । 

हिउँफूल कि हुम्ला ? हुम्ला कि हिउँफूल ? अलमलबीच क्यामेरा बोकी हुम्ला सदरमुकाम सिमकोटबजार निक्लिएँ । त्यसवेला आकाशबाट हिउँफूल र साना घरबाट खाद्य चामल र नुन नपाएको हुम्ली झोंक झरझर झर्दै थे, ‘यी स्हिडिया औल्याल । पुलिस र सेना हाकिम औल्याल । खाद्या हाकिम औल्याल । काङ्रेस, एमाले, माउभादी औल्याल । तिनका नेता औल्याल । कोइ नाइ आफ्ना भन्या ।’ 

‘चुपचाप’ पर्खेर पीडितले न्याय पाउलान् ?

 नवीन विभास | माघ १५, २०७६ बुधबार |

बूढीकुलो पुलछेवैमा ढेब्ली थापेर गया बसेका छन् भने लोटन मंगलपुरस्थित आफ्नै घरमा संगिनीहरुसँग कलमा लुगा सिलाउँदै । गया आँखा न्याय पाउने बाटो हेर्दाहेर्दै पहेलिएका छन् भने लोटन लोचन बेपत्ता पति र न्याय पर्खेर ।   जागिर पकाएर अस्ताएका सत्यनिरुपण तथा मेलमिलाप र बेपत्ता आयोग नयाँ पदाधिकारीसहित गतसाता उदाएका छन् । शान्ति सम्झौता भएको ६ महिनामै गठन गर्ने भनिएको आयोग नौ वर्षपछि गठित आयोग न्याय नदिई सकिएको हो । गयासहित पीडितका सत्यनिरुपणमा साठी हजार उजुरी परेका छन् भने लोटनसहित पीडितका बेपत्ता आयोगमा तीन हजार ।   आयोगमा यसपालि पनि सत्तारुढ र विपक्षी दल ‘निकट’ छन् । पीडित ‘प्रतिनिधि’ छैनन् । सायद यसैले होला, आयोगप्रति पीडित ‘आश’ त छ तर ‘भर’ छैन ।

हरायो पति भित्र्याउने चलन

कुइनेटो

नवीन विभास

२०७६ माघ १८ शनिबार ०९:४५:००

रापती ‘हब’ मानिने घोराहीदेखि करिब पाँच किलोमिटर दक्षिणपूर्वमा अवस्थित थारू गाउँ । बर्गद्दी । जिम्दार खलिहानमा ११ ‘ठारू मनै’ धान दाउन मस्त छन् । एकजना खलिहानबाहिर पराल बाँध्न । घोराहीबाट गुडेको संकटकाले ‘सरकारी बन्दुक गाडी’ खलिहानमा घचक्क रुक्छ । अनि ? ‘गोर्खा’ पर्छ । दसैँमा थुनिकोट र राङ्कोटमा राँगा ढलेजसरी खलिहानमै थारू ढल्छन् । संयोगले पराल बाँध्ने ठगु थारू भाग्न सफल हुन्छन् । 

पृथ्वीनारायण शाहले थालेको ‘गोर्खा’ विस्तारताका गोर्खाली सेनाले गरेको ‘हत्या’सँग तुलना गर्दै पश्चिमतिर ठूलो रक्तपात भए ‘गोर्खा पर्‍यो’ भन्छन् । बन्दुकखाना लगेपछि थारू शवलाई थोत्रा बन्दुक भिराउँछन् । मिडिया बोलाउँछन् । तिनले फोटो खिच्छन् । फोटोसहित सञ्चारमाध्यमले समाचार प्रवाह गर्छन्, ‘आतंककारीसित भएको दोहोरो भिडन्तमा एघार आतंककारी ठाउँको ठाउँ ठहरै !’ 

गीत खाने, गीतै लाउने

माघ ११, २०७६नवीन विभास

‘कोक्करे को कोलोलो ऽऽऽ !’ भाले बासेपछि जेई उठ्छिन् । चिचिले सनाई बजाउँदै जेईलाई पछ्याउँछु । पिठ्युँमा बोक्छिन् । चाखी नार्छिन् । चाँखी संगीतमा पिठो होइन, गीत पिँध्छिन् । चाँखी धुन गाँसिएको जेई गीत लोरी सुनेजसरी निदाउँछु ।

चाखी पिसिसक्दा चुङचुङ्ङे फ्वाजु आउँछन्, ‘अँ काइँली फुबू ! जाने होइन पानी भर्न ?’ लगत्तै सेला धमिनी फुबू, भालकुटेनी नाना पनि गाग्रो पिँधमा बचेको पानी र खोलामा पानी भर्ने नाल्चे रित्तो गाग्रोसँग ठोकिँदाको धुनसहित पुग्छन् । बर्कोलाई जेई मादलको बर्ता बनाउँछिन् । मलाई मादल । बर्को बर्ता गलामा भिर्छिन् ।

बेपत्ताकी डाई

माघ २५, २०७६नवीन विभास

छोरो ‘टुप्लुक्क’ आइपुग्ला कि भनी १८ वर्षदेखि बाटो हेरिरहेकी एउटी आमा आफूले खानुअघि छोरालाई खाना पस्केर अङ्नामा राखिदिन्छिन्  । रातदिन छोरा–खोजरत उनै दाङ सिस्सन्याकी ६९ वर्षीया आमाको एक दिनको दैनिकी हो यो  । त्यो एक दिन अर्थात् २०७६ पुस २८ को ।