Tuesday, February 25, 2020

तीन दाजुभाइ युद्धमा मारिए पुत्र खाडीमा

नवीन विभास

२०७६ फाल्गुण ३ शनिबार ०८:४५:००
कुइनेटो
जेई जेठी भाउजू र माहिली भाउजूले कति माओवादीलाई खाना खुवाए ? रोल्पाको पश्चिम कुनामा उभिएको त्यो घरमा कति माओवादीले ‘सेल्टर’ लिए ? लेखाजोखा छैन । ठुल्दाजु कृष्णबहादुर महराका विद्यार्थी, गाउँको मास्टर र गाउँ अगुवा भएकाले मात्र होइन, हाम्रो गाउँबाट रुकुम, सल्यान र थबाङ जानलाई बाटो पर्ने भएकाले पनि हाम्रो घरलाई माओवादीले सेल्टर बनायो । बर्कोले छोपी आफूले मात्र देख्ने गरी टर्च बाल्नुपर्ने र आफूले नै मुस्किलले सुन्ने गरी फुस्फुसाउने अनौठो मौसमको कुरा हो । अर्थात् माओवादीले ‘जनयुद्ध’ थाल्नुअघि र थालेको सुरुवातीयामको कुरा हो यो । 

हिउँफूल कि हुम्ला ?

कुइनेटो

नवीन विभास

२०७६ माघ ११ शनिबार ०८:२४:००
हेर्दाहेर्दै हुम्ला हिउँफूल भयो ।
हेर्दाहेर्दै हिउँफूल हुम्ला । 
हिउँफूल कि हुम्ला ? हुम्ला कि हिउँफूल ? अलमलबीच क्यामेरा बोकी हुम्ला सदरमुकाम सिमकोटबजार निक्लिएँ । त्यसवेला आकाशबाट हिउँफूल र साना घरबाट खाद्य चामल र नुन नपाएको हुम्ली झोंक झरझर झर्दै थे, ‘यी स्हिडिया औल्याल । पुलिस र सेना हाकिम औल्याल । खाद्या हाकिम औल्याल । काङ्रेस, एमाले, माउभादी औल्याल । तिनका नेता औल्याल । कोइ नाइ आफ्ना भन्या ।’ 

‘चुपचाप’ पर्खेर पीडितले न्याय पाउलान् ?

 नवीन विभास | माघ १५, २०७६ बुधबार |

बूढीकुलो पुलछेवैमा ढेब्ली थापेर गया बसेका छन् भने लोटन मंगलपुरस्थित आफ्नै घरमा संगिनीहरुसँग कलमा लुगा सिलाउँदै । गया आँखा न्याय पाउने बाटो हेर्दाहेर्दै पहेलिएका छन् भने लोटन लोचन बेपत्ता पति र न्याय पर्खेर ।   जागिर पकाएर अस्ताएका सत्यनिरुपण तथा मेलमिलाप र बेपत्ता आयोग नयाँ पदाधिकारीसहित गतसाता उदाएका छन् । शान्ति सम्झौता भएको ६ महिनामै गठन गर्ने भनिएको आयोग नौ वर्षपछि गठित आयोग न्याय नदिई सकिएको हो । गयासहित पीडितका सत्यनिरुपणमा साठी हजार उजुरी परेका छन् भने लोटनसहित पीडितका बेपत्ता आयोगमा तीन हजार ।   आयोगमा यसपालि पनि सत्तारुढ र विपक्षी दल ‘निकट’ छन् । पीडित ‘प्रतिनिधि’ छैनन् । सायद यसैले होला, आयोगप्रति पीडित ‘आश’ त छ तर ‘भर’ छैन ।

हरायो पति भित्र्याउने चलन

कुइनेटो

नवीन विभास

२०७६ माघ १८ शनिबार ०९:४५:००
रापती ‘हब’ मानिने घोराहीदेखि करिब पाँच किलोमिटर दक्षिणपूर्वमा अवस्थित थारू गाउँ । बर्गद्दी । जिम्दार खलिहानमा ११ ‘ठारू मनै’ धान दाउन मस्त छन् । एकजना खलिहानबाहिर पराल बाँध्न । घोराहीबाट गुडेको संकटकाले ‘सरकारी बन्दुक गाडी’ खलिहानमा घचक्क रुक्छ । अनि ? ‘गोर्खा’ पर्छ । दसैँमा थुनिकोट र राङ्कोटमा राँगा ढलेजसरी खलिहानमै थारू ढल्छन् । संयोगले पराल बाँध्ने ठगु थारू भाग्न सफल हुन्छन् । 
पृथ्वीनारायण शाहले थालेको ‘गोर्खा’ विस्तारताका गोर्खाली सेनाले गरेको ‘हत्या’सँग तुलना गर्दै पश्चिमतिर ठूलो रक्तपात भए ‘गोर्खा पर्‍यो’ भन्छन् । बन्दुकखाना लगेपछि थारू शवलाई थोत्रा बन्दुक भिराउँछन् । मिडिया बोलाउँछन् । तिनले फोटो खिच्छन् । फोटोसहित सञ्चारमाध्यमले समाचार प्रवाह गर्छन्, ‘आतंककारीसित भएको दोहोरो भिडन्तमा एघार आतंककारी ठाउँको ठाउँ ठहरै !’ 

गीत खाने, गीतै लाउने


नवीन विभास
‘कोक्करे को कोलोलो ऽऽऽ !’ भाले बासेपछि जेई उठ्छिन् । चिचिले सनाई बजाउँदै जेईलाई पछ्याउँछु । पिठ्युँमा बोक्छिन् । चाखी नार्छिन् । चाँखी संगीतमा पिठो होइन, गीत पिँध्छिन् । चाँखी धुन गाँसिएको जेई गीत लोरी सुनेजसरी निदाउँछु ।

चाखी पिसिसक्दा चुङचुङ्ङे फ्वाजु आउँछन्, ‘अँ काइँली फुबू ! जाने होइन पानी भर्न ?’ लगत्तै सेला धमिनी फुबू, भालकुटेनी नाना पनि गाग्रो पिँधमा बचेको पानी र खोलामा पानी भर्ने नाल्चे रित्तो गाग्रोसँग ठोकिँदाको धुनसहित पुग्छन् । बर्कोलाई जेई मादलको बर्ता बनाउँछिन् । मलाई मादल । बर्को बर्ता गलामा भिर्छिन् ।

बेपत्ताकी डाई

नवीन विभास

छोरो ‘टुप्लुक्क’ आइपुग्ला कि भनी १८ वर्षदेखि बाटो हेरिरहेकी एउटी आमा आफूले खानुअघि छोरालाई खाना पस्केर अङ्नामा राखिदिन्छिन्  । रातदिन छोरा–खोजरत उनै दाङ सिस्सन्याकी ६९ वर्षीया आमाको एक दिनको दैनिकी हो यो  । त्यो एक दिन अर्थात् २०७६ पुस २८ को ।