Saturday, December 18, 2021

कांग्रेस महाधिवेशन : छैन विचारको मन्थन


कांग्रेस महाधिवेशन : छैन विचारको मन्थन

काठमाडौं। सत्तारुढ नेपाली कांग्रेसका नेता/कार्यकर्ता महाधिवेशनबाट नेता छान्ने रन्कोमा जति लीन देखिन्छन्, त्यत्तिकै उनीहरू पार्टीलाई दिशानिर्देश गर्ने वैचारिक मन्थनमा बेखबर।

मंसीर २४–२६ सम्म काठमाडौंमा गरिने कांग्रेसको १४ औं महाधिवेशन नजिकिँदासमेत कांग्रेस खलकमा वैचारिक बहसको कुनै रौनक छाएको देखिन्न।

अलबिदा गुरुङ


अलबिदा गुरुङ
काठमाडौं। ‘उत्तरबाट बादल आउँदा उत्तरतिर हेर्छिन् रे,

बम्बईको कोठीमा हाम्री चेली रुन्छिन् रे’

सत्ता संरक्षित दलालको पासोमा परेर भारतीय यौन बजारमा बिक्री भएकी नेपाली चेलीको आर्तनाद वर्णन गर्ने यो गीतकी गायिका लक्ष्मी गुरुङ अब आफ्ना आवाजमा मात्रै रहने भइन्। नेपाली जनवादी संगीत क्षेत्रकी चर्चित गायिका लक्ष्मी गुरुङको निधन भएको छ। भारतमा काम गर्ने लक्ष्मी नेपाली मजदुरमाझ अझ बढी लोकप्रिय थिइन्। उनले रक्तिम परिवारका अधिकांश एल्बममा आफ्नो गला दिएकी छिन्।

एमालेमा किन छैन वैचारिक बहस?


एमालेमा किन छैन वैचारिक बहस?
काठमाडौं। यही १० र ११ मंसीरमा नेकपा (एमाले)ले महाधिवेशन गर्दैछ। राजनीतिक दलको सर्वोच्च अंग मानिने महाधिवेशनलाई केवल नयाँ नेतृत्व चयनको रूपमा मात्र नभई पार्टीको नयाँ कार्यक्रम र दिशा तय गर्ने अवसरको रूपमा पनि लिइन्छ।

त्यसैले महाधिवेशनमा वैचारिक बहस हुने अपेक्षा गरिन्छ। तर महाधिवेशन नजिकिँदै गर्दा पनि एमालेमा वैचारिक बहसको थोरै पनि संकेत छैन। महाधिवेशनको मुखमै पुग्दा पनि एमाले विचारको बहसका हिसाबले सुनसान छ।

वैधानिकता जोगाउन महाधिवेशन गर्दै मुख्य राजनीतिक दल


वैधानिकता जोगाउन महाधिवेशन गर्दै मुख्य राजनीतिक दल

काठमाडौं। देशमा महाधिवेशनको मौसम शुरु भएको छ। ठूला राजनीतिक दलहरूले मंसीर र पुसमा महाधिवेशन गर्दैछन्। नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एमाले) र राप्रपाले मंसीरमा महाधिवेशन गर्दैैछन् भने सत्तारुढ नेकपा(माओवादी केन्द्र)ले पुसमा राष्ट्रिय सम्मेलन।

किन यी दलले मंसिर र पुसमै महाधिवेशन वा राष्ट्रिय सम्मेलन गर्दैछन् ? मुख्य कारण हो संविधानले तोकेको सीमा।

मगरले बुनेर सबैलाई सिकाएको नाच मारुनी

मगरले बुनेर सबैलाई सिकाएको नाच मारुनी
फाइल फोटो

काठमाडौं। सल्यान पिमखोलाको माहिला लाहुरे मानवहादुर बुढामगरको घरको आँगनबाट घामले विदा माग्दैथियो। उनले आँगनमा किशोरावस्थामा पुग्दैगरेको ठिटोलाई गुन्यु, चोलो, पोते, टीका, गाजल लगाइदिए। हेर्दाहेर्दै ठिटो त गोरो र गोलमोल अनुहार भएकी ठिटीजस्तो देखियो।

सबले भने, ‘मारुनी।’

यसकारण पुजिन्छ गाई

यसकारण पुजिन्छ गाई

गाई गीत

गोठैको भकारोभरि गाई बाच्छीका दाउँला
साई(मायालु) बैरागी, मै उलासे सँगसँगै जाउँला।
घाँस खाँदिन दूधै दिन्न, तिल्कु मेरी गाईले
रूप चिन्दैनौ गुण चिन्दैनौ, कैरङे साईले।
दूध धारा तिलौरी गाईको, तेल धारा बत्तीको
न्याउली बास्दा रुन्चेउ जिज्यै, म रुँदा कत्तिको ?
पातल चर्ने कैलु गाईको, मन्टैभरि घाँट
कोई बैरागी एकवचने कोई ता हुन्चन् ढाँट।
गोबर गउँत गाईकै चल्ने, गाईकै चल्छ धार
सिङारी गरेइको भरमा, हुँदैन कि सार ?

रापती, भेरी र कर्णाली सुसाइसँगै सुसेलिने ठारी भाकाका गीति लहरा हुन्, यी। जुन रुकुम खाराबाट मनलाल ओलीले इ–हुलाकमार्फत गला हालेर डाक गरेथे। कति लहरा उनै ओलीले खारा, खुम्चेरी, जिबाङ, लाइतका वनपाखामा गाई चराउँदै उनेथे भने कति उनका अग्रज पुस्ता र सङ्साथीले गाएको सुनेर उनेका।

होला त माओवादी-जसपा एकता ?


होला त माओवादी-जसपा एकता ?
काठमाडौं। नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले जनता समाजवादी पार्टी(जसपा)सँग पार्टी एकता गर्न प्रस्ताव राखे। माओवादीनिकट एकीकृत अखिल नेपाल शिक्षक संगठन र मधेशवादी दल निकट नेपाल लोकतान्त्रिक शिक्षक महासंघबीचको एकता समारोहलाई सर्लाही सदरमुकाम मलंगवामा १३ कात्तिकमा सम्बोधन गर्दै दाहालले ‘जनकपुरमा पार्टी एकता घोषणा गर्ने’ चाहनासमेत व्यक्त गरे।

समस्यै–समस्याले थिचिएको छ न्यायालय, सुध्रिएला कसरी?


समस्यै–समस्याले थिचिएको छ न्यायालय, सुध्रिएला कसरी?
काठमाडौं। प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेरको राजीनामा माग्ने क्रम बढ्दो छ। आज (९ कात्तिक) मा प्रधानन्यायाधीशलाई उनको च्याम्बरमा भेटेर सर्वोच्च अदालतका १४ न्यायाधीशले राजीनामा मागे। तर प्रधानन्यायाधीश राणाले ‘सडकमा माग्दैमा राजीनामा दिए न्यायपालिका बच्न नसक्ने’ तर्क गर्दै राजीनामा नदिने अड्डी कसे

फूल स्याहार्दै राइफल बोक्ने हात


फूल स्याहार्दै राइफल बोक्ने हात

काठमाडौं। जाजरकोटको सालघारी हुँदै आधा घण्टा ओरालिए रिम्नामा सानी भेरी भेट्न हतारिएको ठूली भेरी डल्लीमा भेटिन्छ। झण्डै घण्टा उकालिए पुगिन्छ लालीगुराँस, रयाज सिउरेको नेटाखाली।

चोलेन्द्रलाई हटाउँदैमा न्यायालय विकृतिमुक्त हुन्छ त ?


चोलेन्द्रलाई हटाउँदैमा न्यायालय विकृतिमुक्त हुन्छ त ?
काठमाडौं। प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबराले सरकारमा भागबन्डा खोजेको प्रकरण चुलिदैजाँदा पदबाट राजीनामा दिनुपर्ने नभए महाअभियोग लगाउनुपर्ने माग बढिरहेछ। सर्वोच्च अदालतका न्यायाधीशले फुलकोर्ट बहिष्कारसमेत गर्ने भएका छन्।

के ‘विवादित र विनोदी’ छवि बनाएका राणा बाहिरिँदैमा पूर्वन्यायाधीश फोरमले ‘गरिमा, विश्वसनीयता, जनआस्था र स्वतन्त्रता’ गुमाएको आरोप लगाएको नेपालको न्यायालय ‘न्यायालय’जस्तो भइहाल्छ त ? समस्या राणाजस्ता व्यक्तिमामात्रै छ कि राणाहरू जन्माउने, हुर्काउने पद्धतिमै छ ? व्यक्तिमा समस्या हो कि पद्धतिमा ?

चुनावसम्म टिक्ला त गठबन्धन ?

सरकारका सय दिन

चुनावसम्म टिक्ला त गठबन्धन ?

‘लोकतन्त्र र संविधान जोगाउन’ भन्दै बनेको पाँचदलीय गठबन्धन शेरबहादुर देउवा सरकारको ‘हनिमुन’ (सय दिन) सकिएको छ। बिहानीले दिनको संकेत गर्छ भनेजस्तै सरकारको यो मधुमासले गरिखाला भन्ने शुभसंकेत देखिएन।

Saturday, October 16, 2021

…अनि राई लिम्बुले दशैं छाडे


…अनि राई लिम्बुले दशैं छाडे
दशैं गाउँ नपुग्दै नुम माल्टा पात टिप्न जंगल पस्थ्यो। घरघरमा पुगेपछि पात दुनो बन्थ्यो। टपरी बन्थ्यो। जसमा अचार, तरकारी पस्किएर पाहुनालाई सम्मान गर्थ्यौ। जुनबेला नुमका घर कमेरो र रातो माटोले रंगिन्थे।

दशैंबारे मगर समुदायमा किन छ विवाद ?


दशैंबारे मगर समुदायमा किन छ विवाद ?
तस्वीर सौजन्य : संगीत मगर
कुरो उत्तरी रोल्पाको मिश्रित बस्तीवाल जैपा गाउँको हो। जुन गाउँको तल्लो र माथ्लो टोल क्षेत्रीको छ भने बीचमा मगर। तिनै मगर दशैंमा पैसा उठाउँथे। उठाएको पैसाले किनेको पंचबली गाउँमुन्तिर पाखामा उभिएको मन्दिरमा चढाउँथे।

Monday, October 11, 2021

आएनन् खासाका सामान, व्यापारी भन्छन्, “सरकारले पहल नै गरेन”

आएनन् खासाका सामान, व्यापारी भन्छन्, “सरकारले पहल नै गरेन”

काठमाडौं। कृष्ण कुँवर दशैंका ग्राहक फकाउँदै थिए। राजधानी काठमाडौंको व्यापारिक थलो बटुस्थित रेडिमेड होलसेल पसलमा उनले खासा सामानका साथै नेपाली लुगा पनि बेच्दै थिए। उनको व्यस्तता दशैंको आगमन नजिकिएसँगै बढेको थियो।

“उपत्यकाबाहिरबाट यसपालि व्यापारी आएनन्,” १० वर्ष लामो व्यापारिक अनुभव सुनाउँदै कुँवरले विगतका दशैं व्यापारसँग यसपालिको व्यापार तौले, “सायद हामी साना व्यापारी चीन जान नपाएजस्तै भयो होला, उपत्यकाबाहिरका व्यापारीलाई पनि।”

“संसदीय राजनीतिका लागि एमाले नै ठीक”

एमाले बनेका पूर्वलडाकू भन्छन्
“संसदीय राजनीतिका लागि एमाले नै ठीक”

ललितपुर गोदावरी एमाले विधान महाधिवेशनमा देशभरका करिब ६ हजार एमाले अगुवा कार्यकर्ता र नेता सहभागी भए। तीमध्ये एकथरी पूर्वमाओवादी कार्यकर्ता थिए। माओवादी विद्रोहका क्रममा बन्दुक बोकेका पूर्वलडाकू पनि एमालेको विधान महाधिवेशनका प्रतिनिधि थिए। नवोदित एमालेको यो पंक्तिले विधान अधिवेशनमा के कुरा दर्ज गरे होलान् ? तिनले कसरी आफ्ना कार्यक्षेत्र फर्केर एमालेमा ज्यान भर्लान् ? महाधिवेशन थलोबाट फर्केका तिनका कुरा सुनौँ।